انتشار گزارش وضعیت کیفیت هوای شهر تهران طی سال های 1401-1390

آلودگی هوا مهمترین عامل خطر محیطی در دنیا می‌باشد و سبب اثرات بهداشتی و اقتصادی چشمگیری می‌شود؛ در همین خصوص و با توجه به رسالت مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی تهران، از سال 1389، هر ساله متخصصین این مرکز با همکاری دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران اقدام به بررسی کیفیت هوای شهر تهران (تغییرات زمانی - مکانی غلظت‌ها، اثرات بهداشتی و اقتصادی) می‌کنند تا به عنوان بازوی علمی و فنی نظام سلامت برای تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری در مسائل آلودگی هوا و حیطه‌های مرتبط شواهد علمی متقن فراهم کنند.

در جدیدترین مطالعه انجام شده توسط مرکز تحقیقات آلودگی هوا با همکاری دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران که در آن از تمامی ایستگاه های متعلق به سازمان حفاظت محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوای تهران استفاده شده، محققین به بررسی وضعیت کیفیت هوا و اثرات بهداشتی و اقتصادی آن در شهر تهران طی سال‌های 1401-1390 پرداخته اند. لازم به ذکر است این مطالعه با حمایت مالی شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران خودروـ ایپکو (سهامی خاص) انجام شده است.

مطالعه حاضر به عنوان اولین مطالعه ای است که از مجموع ایستگاه های دو سازمان متولی استفاده کرده است. بر اساس یافته های این مطالعه، وضعیت کیفیت هوا در کلانشهر تهران طی 12 سال مورد بررسی همواره با استانداردها فاصله بسیار زیادی داشته است (تقریباً 5 الی 8 برابر مقادیر سالیانه رهنمود جدید سازمان جهانی بهداشت و 5/2 (دو و نیم) الی 5/3 (سه و نیم) برابر استاندارد ملی) و شهروندان تهرانی مواجهه بالایی با این عامل خطر سرطانزار داشته اند.

بایستی اشاره نمود بر خلاف سال های 1390 الی 1397 که میانگین سالیانه غلظت PM2.5 هوای آزاد (به عنوان مهمترین آلاینده هوا با بیشترین بار بیماریها) دارای یک روند نسبتاً کاهشی بوده است، طی سال‌های 1397 تا 1401 متاسفانه روند غلظت سالیانه این آلاینده همواره افزایشی بوده است و در سال 1401 تقریباً به 39 میکروگرم بر متر مکعب رسیده است که نسبت به سال قبلتر (1400) حدود  27 درصد افزایش یافته است. تعداد موارد مرگ منتسب به PM2.5 هوای آزاد در شهر تهران در سال 1401 به حدود 9241 (9647-8583) مورد مرگ در افراد بالای 25 سال رسیده است. همچنین خسارات اقتصادی ناشی از موارد مرگ منتسب به PM2.5 هوای آزاد در شهر تهران در سال 1401 حدود 5/2 (دو و نیم) میلیارد دلار برآورد شده است. نتایج توزیع مکانی غلظت آلاینده‌های هوا در شهر تهران نشان داد که ساکنین این شهر از منظر مواجهه با آلودگی هوا دارای نابرابری و بی عدالتی چشمگیری هستند و در برخی مناطق میزان مواجهه تقریباً دو برابر مناطق دیگر است.

با توجه به وضعیت نامطلوب کیفیت هوا در شهر تهران، برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های علمی و عملی جهت کاهش غلظت آلاینده‌های هوا در این شهر یک نیاز حیاتی محسوب می‌شود. تجارب سایر کشورها گویای این واقعیت است که در صورت ارائه و اجرای برنامه‌های مبتنی بر شواهد علمی معتبر می‌توان به صورت تدریجی غلظت آلاینده‌های هوا را کاهش و بواسطۀ آن میزان اثرات بهداشتی و خسارات اقتصادی منتسب به آلودگی هوا را در جامعه کاهش داد.