وبینار ابعاد و پیامدهای اجتماعی بیماری کرونا ویروس19 در ایران

 به مناسبت سالروز زلزله 31 خرداد 1369 منجیل و همچنین مرور درس آموخته های پاندمی کرونا، نشست مجازی "مروری بر سی سال مدیریت بحران در جامعه ایران" با حضور6 نفر از اساتید ملی و بین المللی و 70 نفر از علاقه مندان روز دوشنبه مورخ 2/4/99 توسط دپارتمان سلامت در حوادث و بلایای دانشکده بهداشت برگزار شد. در این نشست اساتید ملی و بین المللی حوزه های مختلف  مدیریت بحران به بحث و تبادل نظر در خصوص تجارب 30 ساله مدیریت بحران کشور پرداختند. در این گزارش، مختصری از این نشست ارایه می گردد.

دکتر علی اردلان: باید به دنبال نظام های سلامت تاب آور بود.
در ابتدا دکتر علی اردلان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص درس آموخته های نظام سلامت در پاندمی کو,ید 19 توضیح دادند که گسترش پاندمی کوید 19 تا به امروز 60 میلیون نفر را در دنیا به اقدامات بشر دوستانه نیازمند ساخته است. درس آموخته های بحران کوید 19 نشان می دهد که حتی کشورهایی که در دنیا دارای ساختار نظام سلامت قوی هستند از این بحران در امان نبودند. ایشان یادآور شدند که اکنون در حال تهیه برنامه بازتوانی برای کووید 19 در جهان هستیم. این برنامه کمک می کند تا کشورها در شرایط مشکلات اجتماعی و اقتصادی بتوانند روشهایی برای کنترل بیماری داشته باشند. در بحران کوید 19 تاب آوری کلی جامعه که شامل تاب آوری اقتصادی و اجتماعی و ... می باشد را لازم داریم. همچنین برای تحقق تاب آوری در نظام سلامت باید ساختار نظام سلامت قوی داشته باشیم.

دکتر علیرضا فلاحی: معماری و شهرسازی پساکرونا، معماری سلامت محور خواهد بود.
سپس دکتر علیرضا فلاحی استاد معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه سیدنی استرالیا، چالشهای مدیریت بازسازی و بازتوانی در ایران، از زلزله 1369 منجیل تا بحران کرونای 1399 را در دو بخش مطرح کرد. بخش اول بازسازی های پس از بلایا در کشور و اشاره به زلزله منجیل سال 69 و بخش دوم طرح سیستم بازسازی در کووید 19 بود. ایشان عنوان نمودند که کووید 19 اثرات شگرفی بر رویکردهای معماری و شهرسازی و دیگر سیستم های شهری مثل سیستم های حمل و نقل گذاشته و خواهد گذاشت، به طوری که مدل های معماری در زمان پساکرونا درحال تغییر هستند. از نظر ایشان مهمترین تغییر در حوزه معماری و شهرسازی، موضوع اهمیت دادن به سلامت انسانها و محور قرارگرفتن سلامت است. ایشان به نقش بین رشته ای مدیریت بحران اشاره نمودند و افزودند به اعتقاد من حلقه اتصال همه اقدامات فنی، مهندسی، اقتصادی و اجتماعی، موضوع سلامت است و بنابراین نقش دانشکده های بهداشت در این زمینه باید پررنگ تر از گذشته باشد. وی افزودند: در خصوص اقدامات شهر سازی و ساخت و ساز در پسا کرونا وارد حوزه جدیدی شدیم. فاصله گذاری اجتماعی بعنوان یکی از فاکتورهای پیشگیری، تمایل مردم را به سکونت در طبقات بالاتر برج ها کمتر کرده است تا به جهت سلامت و ایمنی، کمتر از آسانسور استفاده کنند. همچنین تغییر رویکرد به سمت طراحی فضاهای بسته در منزل در حال جایگزین شدن مدل طراحی فضاهای باز مثل آشپزخانه های باز می باشد.


دکتر علی عسگری: دهه 90 را باید دهه سلامت در حوادث و بلایا نامید.
سخنران بعدی آقای دکتر علی عسگری استاد دانشگاه یورک کانادا بودند. ایشان  تحولات آموزش عالی و تحقیقات مدیریت بحران در ایران طی 30 سال گذشته را مورد بحث و بررسی قرار داد. ایشان اظهار کردند که دهه 70 آغاز این تحولات بود و پس از وقوع زلزله 69 تحقیقات دانشجویان و اساتید و پژوهشگران را تحت تاثیر قرار داد و ساختارهایی مثل پژوهشگاه زلزله شناسی در ایران بنیان نهاده شدند. دهه 80 دهه را می توان دهه پدافند غیرعامل نام نهاد چرا که در این دهه به موضوع پدافند غیر عامل توجه فراوانی شد. ایشان افزودند: از دیدگاه تحقیقات و آموزش مدیریت بحران و با ورود وزارت بهداشت به موضوع مدیریت بحران، می توان دهه 90 را "دهه سلامت در حوادث و بلایا" نام گذاری نمود. ایشان افزودند با این وجود هنوز جای مباحث مدیریتی خالی است و باید در دهه اخیر بر موضوع مدیریت بحران تمرکز کرد.

دکتر مصطفی محقق: برنامه هفتم توسعه بر مبنای مدیریت ریسک و تاب آوری تدوین گردد.
سپس دکتر مصطفی محقق هماهنگ کننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه به بحث در رابطه با مدیریت بحران و توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران در سه دهه گذشته پرداخت. ایشان یادآور شدند که در کشور ما دو فاکتور تولید ریسک و کاهش ریسک در بستر توسعه نقش مهمی دارند. بدلیل توسعه نامتناسب تولید ریسک بالا است ولی سرعت کاهش ریسک بسیار کم است، لذا توسعه اقتصادی و اجتماعی قابل قبول حاصل نمی شود. در نتیجه کشور باید در برابر حوادث ایمن شود و این امر مستلزم ارتباط و تعامل جامعه علمی و اجرایی و توسعه ای کشور جهت اجرای برنامه هفتم توسعه تحت عنوان "توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور با محور تشخیص مخاطرات مرتبط با توسعه" می باشد.

دکتر مهدی زارع: مدیریت زلزله منجیل توسط معاونت رییس جمهور، نقش مهمی در همکاری و هماهنگی دستگاهها داشت.
دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، مروری بر مدیریت بحران سال 1369 در زلزله منجیل را ارائه نمود. ایشان ضمن بیان اینکه بیشترین خسارت در شهرستان منجیل رخ داده بود، به سازماندهی انجام شده در دولت وقت اشاره کرد، زیرا امکانات دولت در آن زمان که از زیرساخت تجربه جنگ تحمیلی حاصل شده بود بسیار کمک کننده بود. ایشان تاکید کردند که مدیریت حادثه توسط معاون وقت ریاست جمهوری نقش مهمی در همکاری همه دستگاه ها داشت.
دکتر عباس استاد تقی زاده: تغییر در رویکردهای مدیریت بحران اختیاری نیست، یک اجبار است.
دکتر عباس استاد تقی زاده عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تحولات مدیریت بحران از پاسخ به حوادث تا تاب آوری بلایا را بیان نمود. ایشان اظهار کردند که طی سه دهه گذشته تغییر اقلیم، جهانی شدن، سالمندی، تروریسم و بیماری های نوپدید از دلایل افزایش حوادث و بلایا بوده است. ایشان افزودند که رویکردهای مدیریت بحران از رویکرد غیرفعال به رویکرد پیش فعال تغییر کرده است. همچنین امروز باید مدیریت بحران بر اساس اصول مثبت نگری، مشارکت، جامعیت و یکپارچگی انجام شود. ایشان تاکید کردند که امروزه و مخصوصا بعد از دوره کرونا، تاب آوری یک رویکرد انتخابی نبوده، بلکه یک اجبار برای حفظ جان و اموال شهروندان است.