گفتگو با دکتر زراعتی و تشریح جزئیات کسب رتبه نخست کشوری

بررسی شاخص های وبومتریک

وی ایده اصلی نظام رتبه‌بندی وبومتریک را بررسی میزان انتشار فعالیت‌ها و دستاوردهای علمی دانشگاه‌های جهان دانست و افزود: به اشتباه تصور می‌شود که این یک وب‌سنجی بر اساس تعداد مشاهدات یا کلیک‌های دریافتی است درحالی که اگر قرار بود رتبه‌بندی از نظر صفحات وب انجام شود قطعاً یک خبرگزاری تعداد صفحات و یا مشاهده بیشتری می‌داشت.  باید توجه داشت که این رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز علمی از منظر وب است و هر موسسه‌ای که می‌خواهد وارد این نظام رتبه‌بندی شود باید نشان دهد که یک مرکز علمی است.

دکتر زراعتی وبومتریک را از جمله نظام‌های رتبه‌بندی معتبر دنیا خواند و افزود: پس از ایجاد نظام رتبه بندی شانگهای که دانشگاه‌ها را براساس معیارهای مختلفی رتبه‌بندی می‌کند؛ با پیدایش وب و انتشار مطالب علمی در این حوزه، موسسه وبومتریک در اسپانیا روی کار آمد که بسیار نظام معتبر و شناخته شده‌ای است. این نظام مؤسسات علمی را از نظر متولی جایگاه آنها در تولید و نشر محتوای علمی رتبه‌بندی می‌کند.

مدیر امار و فناوری اطلاعات دانشگاه، با اشاره به شاخص‌های ارزیابی وبومتریک گفت: به‌طور کلی 4 معیار در این نظام رتبه بندی وجود دارد که یکی از آن‌ها 50 درصد امتیازات و سه معیار دیگر 50 درصد مابقی را به خود اختصاص می‌دهد.

وی Impact را معیار اصلی وبومتریک دانست و در توضیح آن گفت: این شاخص نشان می‌دهد که یک دانشگاه در حوزه فعالیت خود تا چه اندازه مرجعیت دارد و آن را از طریق لینک‌ها و پیوندهایی که از سایر مراکز علمی دنیا دریافت می‌کنند می‌سنجند.

دکتر زراعتی افزود: دانشگاه علوم پزشکی تهران علاوه بر تولید دانش در حوزه خدمات بهداشتی و درمانی هم فعالیت دارد ولی انتظار اصلی این است که یک دانشگاه در آموزش و پژوهش فعال باشد به راین اساس تعداد لینک‌هایی که مقالات، تولیدات علمی و خدمات آموزشی و پژوهشی دامنه اصلی و زیر دامنه‌های دانشگاه دریافت می‌کنند در یک بازه زمانی شمارش می‌شود.

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه تصریح کرد: البته روال بر این است که با اعداد خام رتبه‌بندی نمی‌کنند بلکه ابتدا با اعداد خام رتبه دانشگاه‌ها را می‌سنجند و بعد براساس رتبه‌ها، امتیازدهی می‌کنند به عنوان مثال اگر دانشگاهی یک میلیون لینک و دانشگاه دیگر 900 هزار لینک داشته باشد صرف نظر از این فاصله، دانشگاهی که بیشترین تعداد لینک را دریافت کرده اول و دانشگاه دیگر دوم و بعد باقی مراحل امتیازبندی انجام می‌شود.

 وی با بیان اینکه مرجعیت از طریق تعداد لینک‌هایی که دانشگاه دریافت می‌کند سنجیده می‌شود به ذکر نکات مهمی در این خصوص پرداخت و گفت: اینکه دانشگاه از مؤسسات علمی با رتبه پایین‌تر و یا بالاتر از خود لینک دریافت کند متفاوت است اگر مرکزی با رتبه پایین تر، با این دانشگاه لینک برقرار کند آن مرکز از این فرصت بیشتر استفاده خواهد کرد در واقع در این مسابقه او را به خود نزدیک‌تر می‌کنیم.

دکتر زراعتی با تاکید براینکه همه دامین ها و زیر دامنه های دانشگاه تحت دامین اصلی ایجاد شوند افزود: اگر قرار باشد دانشکده، بیمارستان و مرکز تحقیقاتی دانشگاه با مراکز دیگر دنیا همکاری کند؛ برقراری لینک بین دو مرکز زمانی ارزشمند است که تحت دامین اصلی دانشگاه باشد در غیر این صورت برای دانشگاه از منظر وبومتریکس حاصلی نخواهد داشت.

وی یاد آور شد: امتیازدهی شاخص بالا (Impact) براساس خوداظهاری دانشگاه و نظر سایرین نیست بلکه برمبنای داوری مجازی بین المللی است که از طریق دو سایت بین المللی Majestic SEO و ahrefs انجام می‌شود.

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه با اشاره به سه شاخص دیگر که هرکدام یک سوم از 50 درصد باقیمانده امتیازات را به خود اختصاص می‌دهند افزود: در شاخص Presence بررسی می‌شود که صفحات وب دامنه و زیر دامنه‌های دانشگاه در گوگول چقدر به نظر می‌رسند.

 وی افزود: نکته مهم در این معیار این است که همه زیر دامنه‌ها تحت دامین اصلی باشند و دیگر اینکه کنترل می‌کنند صفحات وب ایجادشده Duplicate یا دو نسخه‌ای و تقلبی نباشند.

دکتر زراعتی در این خصوص توضیح داد: ممکن است مرکزی برای افزایش امتیاز خود صفحاتی در گوگول ایجاد کند که فاقد محتوا، بی‌مفهوم و یا با محتوای تکراری باشد لذا باید توجه داشت اگر صفحه‌ای در گوگول ثبت شد برای همیشه باقی می‌ماند مگر اینکه مکاتبه رسمی صورت گیرد تا آن صفحه برداشته شود بنابراین دانشگاه به عنوان مرکز علمی نباید یک صفحه وب فاقد محتوای مناسب بارگذاری کند.

مدیر امار و فناوری اطلاعات با اشاره به قابل‌بررسی بودن محتوای صفحات وب و اعمال مجازات برای مراکز متخلف گفت: به عنوان مثال اگر یک مرکز علمی یک میلیون صفحه وب داشته باشد انتظار می‌رود که با روند موجود در بازه زمانی دیگر تعداد صفحات آن به یک میلیون و 200 هزارصفحه برسد چنانچه افزایشی بیش از این داشته باشد با ربات‌ها و ابزارهای دیگر همه صفحات را بررسی می‌کنند و چنانچه با مسئله‌ای برخورد کنند نه تنها آن صفحات را نمی‌شمارند بلکه رتبه آن مرکز را پایین تر می‌آورند. این اتفاقی است که برای بعضی مؤسسات در سال‌های اخیر افتاده است.

وی openness را سومین شاخص وبومتریک خواند و در مورد آن توضیح داد: براساس این شاخص فایل‌های ارزشمند با پسوندهای doc، PPt، docx، pdf که در دامنه و زیر دامنه‌های اصلی دانشگاه بارگذاری شده بررسی می‌شوند.

دکتر زراعتی تصریح کرد: در این شاخص فایل‌های حاوی محتوای علمی مانند مقاله و مجله‌های علمی که در Google   Scholar ثبت شده‌اند مورد ارزیابی قرار می‌گیرند لذا این تصور نادرست است که برای کسب امتیاز بیشتر می‌توانیم هر فایلی را به صورت pdf درآوریم.

مدیر آمار و فناری اطلاعات دانشگاه در بررسی شاخص Excellence به عنوان چهارمین معیار وبومتریک گفت: اینکه تولیدات علمی دانشگاه در معتبرترین مجلات بین المللی منتشر شود حائز اهمیت است لذا براساس این شاخص 10 درصد مقالات با بیشترین ارجاع که در مجلات معتبر منتشر شده باشد امتیازدهی می‌شود.

 وی تاکید کرد: محققان دانشگاه باید توجه داشته باشند که Afflation خود را براساس مدل واحد علم‌سنجی دانشگاه بنویسند و از آدرس ایمیل دانشگاهی خود استفاده کنند چون درصورتی که یکی از اینها ایراد داشته باشد دیگری را بررسی می‌کنند.

دکتر زراعتی Scimago را مرجع ارزیابی این شاخص خواند و افزود: در سایمگو، مجلاتی را که بیشترین میزان ارجاع در یک بازه زمانی دارند جستجو و جایگاه محققان دانشگاه‌ها را در آن پیدا می‌کنند.

نقش معاونت های پژوهشی و بین الملل و روابط عمومی در ارتقا رتبه دانشگاه

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه، با اشاره به نقش اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه در کسب این موفقیت گفت: در یکی دو سال گذشته صرف‌نظر از نقش اصلی مجموعه دانشگاه به عنوان یک خانواده و پژوهشگران که تلاش کردند دانشگاه در گوگل اسکولار و سایمگو دیده شود از نظر سازمانی سه واحد در این موفقیت نقش کلیدی داشتند.

دکتر زراعتی عملکرد معاونت‌های پژوهشی و بین الملل و روابط عمومی دانشگاه را در این موفقیت مؤثر دانست و افزود: معاونت پژوهشی از حدود 5-6 سال گذشته فعالیت گسترده‌ای را در تولید و مشاهده‌پذیری محتوای علمی تحت دامین دانشگاه در گوگل اسکولار انجام می‌دهد.

وی افزود: اینکه دانشگاه بیش از 50 مجله دارد که تعداد زیادی از آن در pubmed و ISI نمایه می‌شود برای دانشگاه امتیاز آفرین است و البته این فرآیند هنوز هم جای رشد بیشتری دارد.

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه نقش معاونت بین‌الملل را در کسب شاخص Impact مؤثر دانست و افزود: معاونت بین‌الملل با معرفی دانشگاه به عنوان یک دانشگاه بین الملل در پذیرش دانشجوی خارجی باعث جذب تعداد بسیاری از پیوندهای دنیا شده است و نقش آن در کنار معاونت پژوهشی کمک می‌کند که بتوانیم این پیوندها را برقرار کنیم.

دکتر زراعتی با اشاره به نقش روابط عمومی دانشگاه در تولید webpages دارای محتوای افزود: روابط عمومی با مجموعه اخبار، عکس‌ها، ندای تندرسی، مجله ندا و فعالیت های گسترده‌ای که هر روز انجام می‌دهد تعداد صفحات با محتوای ارزشمند را در گوگل افزایش داده است به طوری که بعضی از محتوای آن در جستجو گوگل تکرار شده است یعنی خبری که در روابط عمومی تولید شده در خبرگزاری دیگری هم مورد استفاده قرار گرفته و این برای دانشگاه دوبار شمارش می‌شود.

وی افزود: البته روابط عمومی نقش کلیدی در دریافت بعضی پیوندها از سایت‌های دیگر دارد که این هم می‌تواند خوب و هم بد باشد بنابراین باید توجه داشت که دامنه‌های غیردانشگاهی در اخبار بکار برده نشود.

حفظ و ارتقا جایگاه دانشگاه سخت اما ممکن

دکتر زراعتی به راهکارهای حفظ و ارتقا جایگاه دانشگاه در وبومتریک اشاره کرد و افزود: در رتبه‌بندی جدید، دانشگاه علوم پزشکی تهران در رتبه اول ایران، دوم جهان اسلام، ششم منطقه، پنجاه و هفتم آسیا، پنجاه وهشتم آسیا- آفریقا و شصت و هشتم آسیا- اقیانوسیه قراردارد به این ترتیب توانسته‌ایم دانشگاه‌های ترکیه را پشت سربگذاریم.

در این جایگاه مراکزی که پشت سر گذاشته‌ایم و دانشگاه هایی که با فاصله کمی بالاتر از ما قرار دارند حساس می‌شوند لذا حفظ و ارتقا این رتبه کار راحتی نیست.

 وی افزود: باید تلاش کنیم دستاوردهای علمی این خانواده در دنیا مجازی به خوبی معرفی شود و با توجه به پتانسیلی که دانشگاه دارد حتماً در این زمینه پیشرفت خواهیم کرد.

مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه بر لزوم ایجاد حوضچه اطلاعاتی تاکید کرد و گفت: ما نیاز به ایجاد دامنه‌ای داریم که همه مطالب علمی در آن گنجانده شود و علاقمندان به آن دسترسی یابند. دانش لازم و محتوای علمی این کار وجود دارد اما مسئله اصلی تأمین منابع مالی است که امیدواریم شرایط این کار فراهم شود.

 وی در جمع‌بندی سخنان خود به نقش همکاران مدیریت آمار و فناوری اطلاعات اشاره کرد و گفت: هر اتفاقی که در دانشگاه می‌افتد حاصل تلاش جمعی است و نقش اساتید و دانشجویان در مراحل مختلف نظام‌های رتبه‌بندی بسیار تعیین کننده است در این راستا اداره اطلاعات و فناوری اطلاعات نیز باوجود اینکه وظایف ذاتی و مأموریت سازمانی خود را انجام می‌دهد اما جا دارد از تلاش شبانه‌روزی و گسترده همکاران این واحد تشکر کنم. / ر