بسمه تعالی
برنامه پنج ساله گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی
مهر ماه 1393
تحلیل کلی وضعیت موجود گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی
گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی از جمله گروه های قدیمی و تاثیر گذار در دانشکده بهداشت است. در بین اساتیدی که طی قریب به 50 سال گذشته در این گروه خدمت کرده‌‌اند، افراد تاثیر گذار زیادی در دانشکده، دانشگاه و کشور حضور داشته، و این استادان توانمند، فارغ التحصیلان کارامد و تاثیرگذاری در زمینه‌های مختلف مرتبط با سلامت به کشور تقدیم کرده‌‌اند. دو رشته "اپیدمیولوژی" و "آمار زیستی" هر دو رشته های مهمی هستند و ارائه دو رشته‌ی مهم اپیدمیولوژی و آمار زیستی در این گروه، یکی از نقاط قوت آن است، چرا که این امر موجب تقویت هر یک از این دو رشته توسط دیگری و در نتیجه، هم افزایی آنها گشته است.
در چند دهه اخیر که تربیت دکترای "اپیدمیولوژی" و دکترای "آمار زیستی" به برنامه های گروه اضافه شده است نیز پتانسیلهای گروه و برونداد آن افزایش قابل توجهی داشته است. از دیگر نکات قابل توجه در این گروه، که باعث رشد و بالندگی و نمود بیش از پیش آن در دانشکده‌ی بهداشت و کل دانشگاه شده بود، گرایش روز افزون فارغ‌التحصیلان نخبه‌ی دکترای حرفهای (شامل پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و دام‌پزشکی)، به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی اپیدمیولوژی، طی نزدیک به 20 سال گذشته بود که متاسفانه به دلایل مختلفی، این اقبال در سال‌های اخیر رو به کاهش گذاشته است.
در حال حاضر شاید یکی از نگرانی‌های این گروه، افزایش کمیت و کاهش کیفیت دانشجویان ورودی طی سال‌های اخیر باشد که نتایج منفی آن می‌تواند طی سال‌های آینده تاثیرات نامطلوبی بر سلامت کشور داشته باشد.
همچنین از دیگر کاستی‌های مشهود در این گروه، کم بودن تعداد استادان به نسبت حجم فعالیتهای آموزشی و پژوهشی و اجرایی مورد انتظار از این مجموعه است که امید است با حمایت همه جانبه‌ی مسوولان دانشگاه و در راس آن رییس محترم دانشگاه، بتوان برای حل این مشکل، اقدامات موثری انجام داد.
چشم انداز و ماموریت گروه
گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی به پشتوانه سابقه درخشان، اعضای هیات علمی برجسته، و دانشجویان پر استعداد خود سه ماموریت کلان آموزشی-پژوهشی، پاسخگویی به نیازهای حوزه سلامت در کشور و مرجعیت علمی در کشور را برای خود قائل است. علاوه بر وظیفه مهم تربیت نیروی متخصص، توانمند و متعهد حرفه ای در هر دو رشته اپیدمیولوژی و آمار زیستی، وظایفی ملی و منطقه ای را بر عهده خواهد گرفت و طرح های کلان ملی در این حیطه را به سفارش نهادهای ملی و بین المللی و خصوصا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی را به اجرا خواهد گذاشت. این گروه با توجه به قدمت و شبکه دانش آموختگان خود نقش محوری در این رشته در کشور را به عهده می گیرد و ضمن تلاش در حفظ پیشرو بودن در کشور نقش سازنده خود را از طریق کمک و ارتقای گروه های مشابه در کشور بازی خواهد نمود.
ارزش های گروه
اعضای این گروه بر این باورند که تلاششان باید منجر به تربیت دانش آموختگانی شود که از حیث دانش و تخصص و تعهد حرفه ای متمایز بوده و هر یک در محیط های کاری آینده خود نمایندگانی شایسته از این گروه بوده و ارزش افزوده ای برای سازمان خود باشند.
به عنوان یک نهاد آکادمیک، پاسخگویی به ذی نفعان که مهمترین آن جامعه است مورد توجه ویژه گروه است و در این راستا و به منظور پذیرش نقشی موثر در ارتقای سلامت جامعه، پاسخگویی به نیازهای علمی حوزه سلامت کشور را مد نظر قرار داده و از طریق پذیرش و اجرای طرح های کلان ملی و بین المللی این امر را محقق می نماید.
همچنین اعضای گروه شامل اعضای هیات علمی، دانشجویان و کارشناسان آن به عنوان نهادی یکپارچه و با فعالیت هماهنگ و تیمی وظایف خود را به انجام می رسانند و ضمن احترام و توجه و پذیرش استعدادها و فعالیتهای فردی، همواره خود را متعهد به اهداف و وظایف گروه به عنوان یک مجموعه واحد می دانند.
توجه به ارزشهای اخلاقی و رعایت درستکاری آکادمیک یکی از ارزشهای گروه است. اعضاء هیات علمی گروه بر این باورند که الگوی رفتاری فراگیران و نسل آینده متخصصان رشته خود هستند و عملکرد ایشان هنجارهای اخلاقی دانش آموختگان این گروه را شکل میدهد و به این جهت رعایت رفتار حرفهای شامل ابعاد پنجگانه وظیفه شناسی و پاسخگویی؛ درستکاری و صداقت؛ انصاف و عدم سوء استفاده از اختیارات؛ احترام؛ و تعالی سرلوحه کارهای فعالیتهای گروه خواهد بود.
برنامه های عملیاتی گروه
به منظور تحقق چشم انداز و ماموریت فوق لازم است مجموعه ای از برنامه ها و اقدامات متعدد و متنوعی به اجرا در آید که اهم آنها به شرح ذیل می باشد:
- ایجاد توافق عمومی در مورد چشم انداز و ماموریت‌های گروه میان اعضا و اطلاع رسانی به دانشجویان گروه و سایر ذی نفعان و مخاطبان
- ارتقای کیفیت آموزش در گروه از طریق:
- تعریف حداقل ها و استانداردهای لازم برای عملکرد گروه و اعضاء هیئت علمی و اجرای internal evaluation بر مبنای آن در گروه.
- تلاش در جهت ارتقای کیفیت آموزش در گروه از طریق تعریف، تصویب و اجرای دقیق فرایندهای آموزشی، از جمله نحوه‌ی حضور و انجام فعالیتهای موظفی دانشجویان، فرایند انتساب و تعیین استاد راهنمای آموزشی و پژوهشی ایشان، و همچنین اصول و قواعد مربوط به دفاع از پروپوزال، ارایه‌ی گزارش‌‌های پیش‌رفت تحصیلی و دفاع از پایان نامه.
- نحوه تقسیم واحدها
- نحوه تقسیم دانشجویان
- زمان و نحوه برگزاری امتحان جامع
- چگونگی ثبت پایان نامه (قبل یا بعد از امتحان جامع)
- فرایند دفاع از پروپوزال
- روال دفاع از پایان نامه
- پیش دفاع
- دفاع
- چگونگی مشخص شدن داور خارجی
- چگونگی اطلاع رسانی جلسات دفاع و پیش دفاع
- تسهیل حضور بیشتر دانشجویان در عرصه های عملی در قالب پایان نامه و دوره های کارورزی و کارآموزی.
- توجه به گزینه انتخاب عناوین پایان نامه ها در دل پروژه های در حال اجرای گروه که بر مبنای نیاز های واقعی طراحی و اجرا می شوند.
- سپردن وظایف بیشتر و مشخص به دانشجویان گروه در پروژه های گروه (به عنوان research assistant)
- سپردن وظایف بیشتر آموزشی همراه با نظارت به دانشجویان دکترا (به عنوان teaching assistant)
- نظارت بیشتر بر آموزش دانشجویان از طریق:
- تعیین استاد راهنمایی تحصیلی
- کمک از دانشجویان سال بالاتر در عملکرد دانشجویان از طریق منتورشیپ
- تعریف نظام فیدبک دادن دانشجویان در مورد کلاسها
- روشن شدن برنامه آموزشی هر یک از ورودی ها برای کل دوره تحصیلی شان (تهیه Program manual برای همه مقاطع و رشته ها)
- استقرار نظام منتورشیپ در میان دانشجویان و کمک گرفتن از ایشان در کارهای آموزشی خودشان
- جذب هیات علمی توانمند و متنوع (diversity) و از دیسیپلینهای متفاوت و یا از دانش آموختگان داخل و خارج از کشور.
- بازنگری دروس دوره های مختلف در راستای نیازهای واقعی دانشجویان و بر مبنای انتظار نهایی که از دانش آموختگان هر یک از رشته ها داریم.
- کاربردی کردن بیشتر دروس
- کاربردی کردن بیشتر پایان نامه ها با نگاه به اهداف گروه و توجه به ارتقای بهداشت عمومی به عنوان رسالت اصلی دانش آموختگان دانشکده بهداشت
- توجه بیشتر به نحوه اخذ دروس اختیاری متناسب با پایان نامه و نظر استاد راهنمای تحصیلی دانشجویان
- ایجاد رل مدل برای دانشجویان به عنوان تعریف روشن و مصداق واقعی انتظاری که از دانش آموختگان گروه می رود.
- پذیرش تنوع انتظار از دانش آموختگان گروه. بخشی از دانش آموختگان گروه در آینده به فعالیتهای آکادمیک روی خواهند آورد و بخشی نیز متخصصین کار در عرصه خواهند شد و ضمن پذیرش هر دو گرایش در گروه اقدامات لازم برای دریافت آموزش مناسب باید صورت پذیرد.
- ارائه موازی بعضی از دروس توسط اساتید مختلف در ترمهای مجزا و ایجاد رقابت و امکان انتخاب توسط دانشجویان و ایجاد تنوع و رقابت در مورد آنها
- رعایت دقیق تقویم آموزشی گروه به طوری که دروس در همان ترم ارائه شده و آزمون هم برگزار شده و نمرات دروس داده شود.
- تهیه orientation program برای دانشجویان جدید الورود هر سال
- پایش عملکرد آموزشی گروه
- پایش زمان ثبت پایان نامه، زمان دادن امتحان جامع و زمان فارغ التحصیلی
- پیگیری دانشجویانی که دارای تاخیر زیادی در هر یک از زمانهای آموزشی خود هستند
- پیگیری وضعیت دانشجویانی که در امتحانات خود عملکرد مناسبی ندارند
- تهیه بانک اطلاعاتی از فعالیتهای آموزشی گروه
- بانک اطلاعاتی دانشجویان گروه و پایش وضعیت تحصیلی ایشان
- بانک اطلاعاتی دروس اعضای هیات علمی
- بانک اطلاعاتی از دانشجویان هر یک از اساتید گروه
- برنامه ریزی جهت استفاده از تکنولوژی های نوین آموزشی و آموزش از راه دور با همکاری دانشکده مجازی
- تعیین نحوه مشارکت در پردیس خودگردان و برنامه ریزی جهت اجرا
- برقراری ارتباط مستمرتر و منسجم تر با دانشجویان:
- کمیته نمایندگان دانشجویان و برقراری ارتباط مستمرتر با ایشان
- سازوکار دانشجوی منتور
- کمک علمی به دانشجویان نیازمند از طریق دانشجویان مستعدتر
- نظارت بر عملکرد علمی دانشجویان پایین تر توسط دانشجویان سال بالاتر
- اطلاع رسانی به دانشجویان در مورد نحوه درس خواندن و یا انتخاب واحد و رفع اشکال توسط دانشجویان سال بالاتر
- برگزاری برنامه های اجتماعی با دانشجویان
- برگزاری جلسات منظم با دانشجویان گروه (مشترک یا به تفکیک بخش آمار و اپیدمیولوژی) به صورت ماهانه و فصلی.
- برنامه های تنوع بخشیدن به آموزش در گروه:
- کار مطالعاتی و تصمیم گیری در راه اندازی گرایشهای مختلف در رشته آمار و اپیدمیولوژی
- راه اندازی دوره های فلوشیپ ها برای محققین و متخصصین داخلی
- برگزاری کارگاه های پیشرفته در حوزه های مختلف اپیدمیولوژی و آمار
- برگزاری SUMMER SCHOOL
- پذیرش فرصت مطالعاتی داخلی و خارجی در گروه
- برگزاری جورنال کلاب
- برگزاری سمینارهای یک روزه موضوعی و فصلی
- برگزاری تله کنفرانس با دانشمندان داخلی و خارجی
- دعوت از اساتید برجسته برای حضور در گروه در قالب روابط شخصی که با ایشان وجود دارد و همچنین از طریق گرنت بین الملل دانشگاه
- اصلاح چارت گروه و برنامه ریزی نیروی انسانی گروه (workforce planning) با لحاظ کردن برنامه های توسعه ای دانشکده و تعیین نقشه نیروی انسانی گروه.
- آماده کردن گروه برای نقش آفرینی موثرتر در برنامه‌‌های حوزه سلامت کشور و پذیرش نقش‌‌های ملی در این حوزه‌‌ها با انسجام و تشریک مساعی اعضای گروه و استقرار ساختاری منسجم و یکپارچه در گروه.
- تدوین نقشه راه برای حضور فعال گروه در جامعه و بیمارستان جهت اجرای طرح های پاسخگو به مشکلات از طریق مطالعه امکان سنجی در موارد زیر:
- چگونگی و نحوه حضور جدی تر گروه در بیمارستان های دانشگاه برای توسعه اپیدمیولوژی بالینی در گروه
- تاسیس آزمایشگاه جمعیتی (population lab)
- تاسیس مرکز مطالعات مروری در گروه
- پذیرش طرح های کلان ملی و اجرای تیمی آنها در گروه
- تلاش برای دریافت طرح های کلان از موسسه ملی تحقیقات سلامت
- تلاش برای دریافت طرح های کلان از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
- طراحی سازمانی گروه در چارچوب های فراتر از گروه آموزشی با کسب اختیارات بیشتر و همانند یک مرکز تحقیقاتی در داخل دانشگاه:
- استقرار مدل apprenticeship در آموزش
- استقرار ساختار پروژه محور در پذیرش مسئولیت و طرح های کلان در گروه و اداره آنها از طریق ساختار سلسله مراتبی مدیر ارشد پروژه ←مدیر پروژه ← دانشجویان دکترا ← دانشجویان ارشد.
- تعریف و تمهید سازوکار مشارکت بیشتر اعضای هیات علمی و دانشجویان دکترای گروه در پروژه‌‌های تحقیقاتی دانشکده‌‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه از طریق:
- همکاری در جهت ظرفیت سازی پژوهشی با دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه
- نقش آفرینی بیشتر گروه در مطالعات بزرگ اپیدمیولوژیک دانشگاه از طریق مشارکت موثر در آنها.
- جهت دهی به دروس کارآموزی و کارورزی دانشجویان گروه در این راستا.
- طراحی و تاسیس مرکز مشاوره اپیدمیولوژی و آمار گروه.
- تهیه مستندات مکتوب به منظور تبیین اصول و قواعد اداری ـ اجرایی و شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی در این زمینه.
- بازبینی گرایش هایی که ظرفیت گروه در ارایه آن ها بالا است و برنامه ریزی برای توسعه رشته ای متناسب با ظرفیتهای گروه.
- ادامه مشارکت موثر و بیشتر کردن مشارکت گروه در برنامه های دانشکده اعم از:
- دوره MPH
- دوره DrPH
- دوره MD MPH و MD PhD
- دوره TUMS RD
- همکاری در جهت ظرفیت سازی پژوهشی در دانشکده
- همکاری در جهت تعاملات دانشکده با حوزه معاونت بین الملل دانشگاه
- همراهی و همکاری گروه در راستای برنامه های کلان دانشگاه در:
- توسعه اخلاق و رفتار حرفه ای
- توجه بیش از پیش به کیفیت آموزش و پژوهش در گروه
- توسعه آموزشهای بین المللی در پذیرش دانشجوی بین الملل
- توسعه آموزشهای مجازی در گروه
- همکاری در جهت ظرفیت سازی پژوهشی در دانشگاه
- تلاش برای جستجوی راهکارهایی جهت جذب بیشتر فارغ التحصیلان دکتراهای عمومی خصوصا پزشکان برای ادامه تحصیل در این رشته اپیدمیولوژی و همچنین فراهم آوردن امکان تحصیل طیف وسیعتری از دانش آموختگان رشته های مختلف برای تحصیل در دوره های آمار زیستی.
- به روز رسانی وب سایت گروه
- اضافه کردن صفحه معرفی دانشجویان دکترای گروه
- تلاش در جهت برقراری ارتباط سیستماتیک تر با دانش آموختگان گروه. به عنوان مثال موارد زیر را می توان در نظر گرفت:
- طراحی مدلی برای برقراری ارتباط با دانش آموختگان گروه
- همایش ها و گردهمایی هایی با حضور دانش آموختگان گروه
- تشکیل شبکه همکاری با دانش آموختگان گروه
- آماده سازی زیرساختهای فیزیکی گروه
- مرتب سازی فضاهای فعلی و کلاسهای گروه برای بهره برداری مناسب تر از آنها.
- ارتقای کامپیوترهای گروه در اتاق اساتید، دانشجویان و آزمایشگاه
- تمهید و ارتقای فضای فیزیکی گروه متناسب با اعضا هیات علمی و دانشجویان گروه و همچنین برنامه های توسعه ای گروه
- پیگیری برای فراهم کردن فضاهای جدید برای گروه