مقدمه:
موضوعی که امروزه ذهن بسیاری از مردم در همه کشورها را به خود مشغول کرده است واکسن کووید-۱۹ می باشد. مردم به دنبال دانستن مطالب بیشتری در این خصوص می باشند. اطلاعات غلط زیادی در مورد واکسن ها به صورت آنلاین وجود دارد، بنابراین مهم است که همیشه اطلاعات از منابع معتبری مانند UNICEF و WHO و CDC دریافت شوند. یکی از سوالاتی که مطرح می شود این است که اقدامات و احتیاطات قبل و بعد از تزریق واکسن کووید-۱۹ چیست؟

شواهد موجود برای پاسخ به این سوال:
قبل از هر چیز اگر فردی در مورد اینکه آیا باید واکسن COVID-19 دریافت کند یا نه سوالی دارد، لازم است با پزشک خود صحبت نماید. در حال حاضر، افرادی که دارای شرایط بهداشتی زیر هستند، نباید از واکسن COVID-19 استفاده کنند تا از هرگونه عوارض جانبی احتمالی جلوگیری کنند:

اگر فرد تا به حال واکنش شدیدی به واکسن ها نشان داده است یا در مورد داروهایی که در حال حاضر مصرف می کند سوالی دارد نیز بهتر است با پزشک مشورت کند.

توصیه می شود افراد در مورد انواع مختلف واکسن کووید-۱۹ و نحوه عملکرد و نحوه واکسیناسیون در کشور خود بیشتر بدانند.  در صورتی که اطلاعات دقیق در مورد واکسن از منبع معتبری مانند وزارت بهداشت گرفته  شود، افراد می توانند به این اطلاعات اعتماد کنند . اگر فردی شک دارد، با نزدیکترین مرکز بهداشت یا یک متخصص بهداشت صحبت کند.
توصیه می شود افراد قبل از واکسیناسیون یک استراحت شبانه خوب داشته باشند و به خوبی هیدراته شوند (آب و سایر مایعات بنوشند) تا بتوانند در روز تزریق واکسن بهترین حالت را داشته باشند.

نکات ایمنی در مراکز واکسیناسیون مانند حفظ فاصله فیزیکی هنگام انتظار برای دریافت واکسن و پوشیدن ماسک حتماً رعایت شود. اگر فرد شرایط پزشکی دارد از جمله بارداری یا سیستم ایمنی او در معرض خطر باشد، بایستی به متخصص بهداشت اطلاع دهد.
در صورت داشتن COVID-19 یا علائم، قرار واکسیناسیون خود را لغو کند. با مرکز واکسیناسیون در تماس باشد تا به آنها اطلاع دهد که در واکسیناسیون شرکت نخواهید کرد.
 اگر فرد احساس استرس یا اضطراب می کند به یاد داشته باشد که این فقط یک خراش کوچک است که می تواند زندگی او  را نجات دهد. نفس عمیق بکشد. هنگام تزریق واکسن سوزن را نگاه نکند.
هر فرد باید یک کارت واکسیناسیون دریافت کند که در آن مشخص می شود کدام واکسن COVID-19 ،چه موقع و در کجا دریافت کرده است. در صورت نیاز به کارت در آینده، فرد باید حتماً آن را نگه دارد.

ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی باید حدود 15 دقیقه پس از تجویز واکسن، فرد را رصد کند تا مطمئن شود که هیچ واکنش فوری ندارد. اگرچه، واکنش های شدید سلامتی بسیار نادر است.
واکسن ها برای ایجاد ایمنی بدون خطرات ابتلا به بیماری طراحی شده اند. اگرچه ایجاد ایمنی بدون عوارض جانبی طبیعی است، اما تجربه برخی از عوارض جانبی خفیف تا متوسط که به خودی خود طی چند روز برطرف می شوند نیز امری عادی است. این علائم نشان می دهد که بدن در حال ایجاد یک پاسخ ایمنی سالم است. برخی از عوارض جانبی خفیف تا متوسطی که ممکن است پس از واکسیناسیون تجربه شوند عبارتند از:

غذاهای تقویت کننده ایمنی برای کمک به بهبودی سریع توصیه می شوند. توصیه می شود غذاهایی با محتوای آب بالا و دارای خواص ضد التهابی  مصرف شود. ممکن است واکسیناسیون روی توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزمره برای چند روز تأثیر بگذارد. بعضی از افراد ممکن است به مدت 1-2 روز عوارض را تجربه کنند. برای تسکین می توان مقداری مسکن طبق دستور متخصص بهداشت مصرف کرد. از بازویی که واکسن شما تزریق شده است مراقبت شود. با استفاده از یک پارچه خنک، تمیز و مرطوب می توان درد و ناراحتی در بازوی محل واکسن را کاهش داد.
اگر علائم بیش از چند روز ادامه یافت یا فرد واکنش شدیدتری را تجربه کرد، بایستی بلافاصله با ارائه دهنده خدمات بهداشتی تماس بگیرد. عوارض جانبی شدید بسیار نادر است، اما می تواند شامل این موارد باشد: خارش، غش کردن، استفراغ، واکنش شدید آلرژیک، خس خس سینه، دشواری در تنفس یا تنگی نفس.
این علائم به احتمال زیاد در 30 دقیقه اول پس از واکسیناسیون ظاهر می شود. ماندن فرد در محل واکسیناسیون به این معنی است که در صورت بروز عوارض شدید ، کمک کافی در دسترس باشد.
فرد باید صبور باشد. ایجاد مصونیت در برای کووید-19 زمان بر است . برای مثال، دو هفته پس از دوز دوم واکسن فایزر یا مدرنا، ۱۵ روز پس از دوز دوم آسترازنکا یا دو هفته پس از واکسن تک دوز جانسن اند جانسن، فرد کاملا واکسینه شده در نظر گرفته می شود.
افراد لازم است خود و دیگران را ایمن نگه دارند. در حالی که به نظر می رسد این واکسن ها در محافظت از افراد در برابر بیماری COVID-19 بسیار موثر هستند، هنوز آگاهی از این موضوع کامل نیست که آیا ممکن است یک فرد واکسینه شده ویروس را حتی بدون علائم نیز گسترش دهد. بنابراین، ادامه اقدامات احتیاطی ایمنی برای محافظت از خود و دیگران، از جمله اجتناب از فضاهای شلوغ، حفظ فاصله فیزیکی، شستن دست ها و پوشیدن ماسک مهم است.
فرد برای قرار ملاقات دوم واکسیناسیون خود آماده شود. بیشتر واکسن های COVID-19 برای اثرگذاری به 2 دوز نیاز دارند. این بدان معنی است که افراد باید دو بار واکسینه شوند که فاصله بین دو دوز بستگی به نوع واکسن دارد. قبل از ترک محل تزریق دوز اول واکسن بایستی اطمینان حاصل شود که افراد از تاریخ مراجعه برای تزریق دوز دوم واکسن  آگاهی دارند.

نتیجه گیری:
به نظر می رسد داده های جدید در مورد این ویروس جدید و واکسن های جدید هر روز در حال ظهور است و همگی بیان می کنند که واکسیناسیون تنها راه پیشگیری برای مبارزه با کووید-۱۹ و کنترل زندگی و دنیای ما است.
ممکن است تصور افراد این باشد که یک واکسن نسبت به واکسن دیگر برتر است، اما در حقیقت، همه واکسن هایی که استفاده می شوند کمک می کنند تا به این همه گیری پایان داده شود. لازم است به توصیه هایی که متخصصین بهداشتی برای قبل از واکسیناسیون، هنگام زدن واکسن و بعد از واکسیناسون ارائه می دهند توجه شود. توصیه می شود افراد قبل از واکسیناسیون در مورد انواع مختلف واکسن، نحوه عملکرد آنها و نحوه واکسیناسیون در کشور خود اطلاعاتی کسب نمایند. در طول واکسیناسیون کارت ملی، ماسک و ماده ضدعفونی کننده همراه فرد باشد و فاصله اجتماعی را رعایت نماید. اگر فردی شرایط پزشکی خاصی دارد به مسئول مربوطه اطلاع دهد. هر فرد بایستی کارت واکسن خود را دریافت نموده و از زمان تزریق دوز دوم مطلع شود. بعد از واکسیناسیون ممکن است برخی افراد با عوارض جانبی مانند دردهای عضلانی، خستگی، تب، لرز و سردرد مواجه گردند که معمولا طی چند روز برطرف می شود. در صورتی که علائم برطرف نشود و یا بسیار شدید باشد فرد بایستی به مراکز بهداشتی مراجعه نماید. توصیه می شود غذاهایی با محتوای آب بالا و دارای خواص ضد التهابی  مصرف شود.

منابع: