ثبت اختراع نانو فرمولاسیون جدید در گروه حشره شناسی پزشکی

بیماری مالاریا یکی از بیماری‌های عفونی منتقله توسط پشه‌ها است که از دیرباز جان بسیاری از مردم را گرفته است. بر طبق آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال 2015 بیش از پانصد هزار نفر در اثر مالاریا جان خود را از دست دادند. اگرچه در دهه‌های اخیر با استفاده از حشره‌کشها طولانی اثر و لاروکش‌های صنعتی  کنترل بهتری شیوع آن کمتر شده است و شیوع بیماری کمتر  شده است ولی مشکلات جدیدی همچون بروز مقاومت در جمعیت‌های مختلف ناقلین و آلودگیهای زیست محیطی رخ نموده است. در سال‌های اخیر تلاش بسیاری برای یافتن جایگزین‌های گیاهی مناسب در در گروه حشره شناسی دانشکده صورت گرفته است و خاصیت لاروکشی اسانس‌های‌ گیاهی متعددی مورد بررسی قرار است ولی بزرگترین مشکل اسانس‌ها، فرایت آنها است.

در این پژوهش با کپسوله نمودن اسانس یک گیاه درون نانوذرات کیتوزان، سیستم آهسته رهشی(Slow release) ایجاد گردید. بدین ترتیب هم فراریت اسانس کنترل گردید و هم برای اولین مرتبه در جهان، خاصیت لاروکشی یک اسانس تا 10 روز  در حد سموم شیمیای دوام یافت. از مزایای این فرمولاسیون می‌توان به روش سریع آماده سازی فرمولاسیون، اثر طولانی مدت و نیز ساخته شدن از مواد طبیعی اشاره نمود.

این نانوفرمولاسیون گیاهی آهسته رهش(Slow release)  به عنوان اولین نانوفرمولاسیون گیاهی و یک لاروکش سبز آهسته رهش به شماره ۹۱۵۴۷ در مرکز مالکیتهای معنوی به ثبت رسید. در این فرمولاسیون، اسانس گیاه درون نانوذرات زیست سازگار و زیست تخریب پذیر کیتوزان با موفقیت کپسوله گردید. اندازه نانوذرات آماده سازی شده 4 ± 168 نانومتر است و طبق تستهای لاروکشی انجام شده، اثر لاروکشی آن تا 10 روز بر روی لاروهای ناقل اصلی مالاریا در ایران آنوفل استفنسی (Anopheles stephensi) دوام دارد.

این دستاورد بخشی از پایان‌نامه دکترای تخصصی (PhD) آقای محمود اوصانلو (دانشجوی نانوفناوری پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران) است. این پایان‌نامه به راهنمایی جناب آقایان دکتر امیر امانی (مدیر گروه نانوفناوری پزشکی) و دکتر محمد مهدی صداقت (مدیر گروه حشره شناسی پزشکی) و مشاورت جناب آقای دکتر حسن سرشتی (مدیر گروه شیمی تجزیه، دانشگاه تهران) در حال اجرا است. کلیه تست های بیواسی و مطالعات مربوط به اثرات لارو کشی  این فرمولاسیون در انسکتاریوم گروه حشره شناسی دانشکده بهداشت و  با همکاری همکاران این گروه انجام شده است.