به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، جلسه دفاع از پایان‌نامه دکتری تخصصی (Ph.D) رشته ویروس‌شناسی دکتر بیژن نوری، دانشجوی بین‌الملل از کشور افغانستان، روز یکم دی ماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۳ در سالن پورسینای دانشکده بهداشت برگزار شد. دکتر نوری که از متخصصان شناخته‌شده در کشور افغانستان و عضو هیأت علمی دانشگاه است، با اخذ این مدرک به عنوان نخستین ویروس‌شناس افغانستان شناخته می‌شود.

عنوان این پایان‌نامه «بررسی فیلوژنتیکی ویروس لنفوتروپیک انسانی نوع ۱ (HTLV-1) در سال ۲۰۲۳، تعیین روند شیوع و بروز در سال‌های گذشته و پیش‌بینی وضعیت ویروس تا سال ۲۰۲۸ در ایران» بود که با رویکردی ترکیبی از زیست‌مولکولی، فیلوژنتیک و مدل‌سازی پیش‌بینی‌کننده انجام شده است.

راهنمایی این پایان‌نامه را دکتر مهدی نوروزی و دکتر سیدحمیدرضا مژگانی بر عهده داشتند و دکتر سید محمد جزایری، دکتر زهره شریفی، دکتر عباس رحیمی فروشانی به عنوان اساتید مشاور در این پژوهش مشارکت داشتند. همچنین دکتر شهره شاه محمودی صادقی، دکتر نازنین زهرا شفیعی جندقی،  دکتر فرح بخارایی و دکتر طراوت بامداد به عنوان داوران تخصصی، فرآیند ارزیابی علمی پایان‌نامه را انجام دادند.

در جلسه دفاع دکتر نوری، دکتر ژیلا یاوریان، دکتر محمدرضا پورمند از اساتید و اعضای هیات علمی این دانشکده و دکتر عنایت الله حیات دانشجوی دکترای سلامت و مدیریت و متخصص بیماری‌های داخلی ، دکتر عبد القهار مسرور دانشجوی دکتر سیاست مدیریت و متخصص جراح عمومی، دکتر اسحق محمدی دانشجوی دکترای اپیدمیولوژی، دکتر شعیب غفاری متخصص دندان پزشکی دانشجوی دکترای سلامت دندان نیز از دانشجویان بین الملل در این جلسه دفاع حضور داشتند.

در این پژوهش، با بررسی نمونه‌های تأییدشده HTLV-1 از سازمان انتقال خون ایران و انجام آزمایش‌های PCR، توالی‌یابی ژن Tax و تحلیل‌های پیشرفته فیلوژنتیکی و فیلودینامیک، مشخص شد که ایزوله‌های ایرانی ویروس عمدتاً در زیرگونه جهانی (Cosmopolitan subtype a) و زیرگروه ترنس‌کانتیننتال (A) قرار می‌گیرند. نتایج نشان داد که استان خراسان رضوی به‌عنوان کانون اصلی آلودگی و استان البرز به‌عنوان گره اپیدمیولوژیک انتقال ویروس نقش مهمی در انتشار HTLV-1 در کشور دارند.

همچنین، تحلیل فشار انتخابی ژنتیکی نشان‌دهنده وجود انتخاب مثبت در تمامی ایزوله‌های ایرانی بود که بیانگر سازگاری ویروس با فشار سیستم ایمنی میزبان است. در بخش مدل‌سازی آماری، با استفاده از مدل ARIMA، روند بروز و شیوع ویروس از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ بررسی و وضعیت آن تا سال ۲۰۲۸ پیش‌بینی شد که نتایج حاکی از کاهش پایدار و ادامه‌دار میزان بروز HTLV-1 در سال‌های آینده است.

این پایان‌نامه با ارائه پیشنهادهایی در زمینه پایش ژنومی مداوم، تمرکز بر مناطق پرخطر، تقویت برنامه‌های غربالگری و استفاده از مدل‌های پیشرفته اپیدمیولوژیک، می‌تواند نقش مؤثری در سیاست‌گذاری‌های بهداشتی و کنترل بیماری‌های ویروسی ایفا کند.

دانشکده بهداشت  دانشگاه علوم پزشکی تهران ضمن تبریک به دکتر بیژن نوری، این موفقیت علمی را نمونه‌ای برجسته از همکاری‌های بین‌المللی علمی و نقش دانشگاه در تربیت متخصصان تأثیرگذار منطقه‌ای می‌داند.