نقش تعهد حرفه‌ای در نظام سلامت؛ گفت و گو با اساتید برجسته گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی پزشکی

در راستای برگزاری هشتمین سمینار سالانه تعهد حرفه‌ای در نظام سلامت، مصاحبه‌ای با اساتید برجسته گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی پزشکی انجام شده است. این سمینار به‌منظور ارتقاء سطح علمی و اخلاقی در نظام سلامت و تأکید بر تعهدات حرفه‌ای در این حوزه برگزار شد. اساتید برجسته این گروه در این مصاحبه به بیان ویژگی‌ها، دستاوردها و تجربیات خود در حوزه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی، و همچنین اهمیت تعهد حرفه‌ای در علوم پزشکی پرداخته‌اند.

در ابتدای مصاحبه، دکتر مهدی محبعلی، استاد گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و دبیر برد انگل‌شناسی، به تجلیل از مقام علمی و اخلاقی دکتر غلامحسین ادریسیان، استاد پیشکسوت انگل‌شناسی و مالاریولوژی پرداخت. دکتر محبعلی در ابتدای سخنان خود گفت: خدا را شاکرم که به من این توفیق را داد که هم در زمان دانشجویی و هم در زمانی که مشغول خدمت بودم، با اساتید و همکاران بزرگی آشنا شدم که هر کدام از آن‌ها واقعاً اسوه های علم و اخلاق بودند. یکی از این بزرگان، استاد دکتر غلامحسین ادریسیان هستند. خوشبختانه دکتر ادریسیان زندگی‌نامه و خدمات دانشگاهی خود را نوشته اند که در سال ۱۴۰۳، با همت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، منتشر شد. وی افزود: این توفیق را داشتم که مقدمه‌ای برای این کتابچه بنویسم و در آن مقدمه به این نکته اشاره کردم که افراد زیادی وارد دانشگاه شدند، درس خواندند، درس دادند، مقاله نوشتند، کتاب نوشتند، ولی همه‌ی آن‌ها دکتر ادریسیان نشدند.

دکتر محبعلی در ادامه سخنان خود گفت: به اعتقاد من، دکتر ادریسیان علاوه بر تخصص و تبحری که در رشته‌ی تخصصی خود، یعنی انگل‌شناسی پزشکی داشتند و بیشتر هم بر روی بیماری‌های بومی ایران کار کردند، از جمله بیماری‌های مالاریا که معضلات مهم بهداشتی هستند، این تخصص را با مسائل اخلاقی و سجایای انسانی پیوند زدند. همین پیوندی که برقرار کردند باعث شد که نام دکتر ادریسیان همواره باقی بماند. با وجود اینکه حدود تقریباً بیست و سه سال از بازنشستگی‌شان می‌گذرد، ولی همچنان در گروه یا در واحد، وقتی بحثی می‌شود، حتی مسائل آموزشی، مسائل مرتبط خصوصاً به مالاریا و لیشمانیوز، همیشه ذکر ایشان هست. ما حتی در کلاس‌هایی که برگزار می‌کنیم برای دانشگاه‌های علوم پزشکی و امتحانات عملی، از همان متد دکتر ادریسیان استفاده می‌کنیم که متد بسیار جالبی است و دروس عملی را به درستی تقسیم می کند.

دکتر محبعلی در ادامه به خصوصیات استاد ادریسیان اشاره کرد و گفت: از خصوصیات بارز استاد ادریسیان نظم و انضباط بود که زبانزد بودند. واقعاً فرد بسیار صادقی بودند و پشتکار عجیبی داشت و اگر در یک برنامه‌ یا کار تحقیقاتی وارد می شد تا آنرا به انجام نمی رساند رها نمی کرد. استاد ادریسیان علاقه‌ی خیلی شدیدی به کسب علم و همچنین انتشار و انتقال آن به افرادی که مشتاق بودند داشت. از همه مهم‌تر اینکه به شهرت و مقام اصلاً اعتنایی نداشت. ما در این دوران کمتر فردی را پیدا می کنیم با این درجه‌ی علمی، که برای اینکه در مسیر خودشان بمانند حتی حاضر نبود مدیریت گروه را بپذیرد. این‌ها نکاتی است که ما در مدتی که خدمت دکتر ادریسیان بودیم کاملاً آموختیم و برای ما درس بسیار مهمی است. دکتر ادریسیان کارهای بسیار مهمی در زمینه‌های علمی داشته اند. متدهای جدید مانند بررسی مقاومت انگل‌های مالاریا نسبت به داروهای رایجی که در کشور بود را بنیان گذاشتند، مطالعات وسیع انجام دادند که الان نتایج آن مشخص است همچنین در رابطه با روش‌های تشخیص بیماری‌های انگلی، از جمله لیشمانیوز، قدم های بسیار بزرگی برداشت. نکات دقیق‌تر و جزئیات بیشتر در همین کتاب زندگی‌نامه و خدمات دانشگاهی استاد دکتر ادریسیان منعکس شده است. خوشبختانه این کتابچه در دسترس همه‌ی افراد هست و می‌توانند تهیه کنند و علاوه بر این، در سایت دانشکده بهداشت نیز به صورت آنلاین برای دانلود موجود است. وی در پایان گفت: برای ایشان و همه‌ی اساتیدی که در قید حیات هستند آرزوی سلامتی می‌کنم، طول عمر با عزت از خداوند برایشان خواستارم و برای اساتیدی که در بین ما نیستند طلب مغفرت می‌کنم و در پایان هم با شعری از مولانا خاتمه می‌دهم:

قطره‌ی دانش که بخشیدی ز پیش

متصل گردان به دریاهای خویش 

در ادامه، دکتر غلامرضا مولوی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه انگل‌شناسی وقارچ شناسی پزشکی دانشکده بهداشت و یکی از شاگردان دکتر ادریسیان، به بیان ویژگی‌های شخصیتی و علمی استاد خود پرداخت. وی گفت:  دکتر ادریسیان از نخستین کسانی بودند که در زمینه انگل‌شناسی، خصوصاً مالاریولوژی، تحقیقات میدانی وسیعی در مناطق آندمیک جنوب ایران انجام دادند و به‌عنوان مرجع اصلی در این حوزه شناخته می‌شوند. از بدو ورودم به دانشکده به عنوان دانشجو، با چهار یا پنج نفر از استادان بسیار بنام ایران آشنا شدم که یکی از آن‌ها و شاید شاخص‌ترین آن‌ها، آقای دکتر غلامحسین ادریسیان بودند. دو نکته از همان ابتدا در ایشان جلب توجه می‌کرد: نظم کاری و پشتکار زیاد، و تشویق دانشجو به مطالعه‌ی کافی و داشتن انگیزه برای ادامه‌ی کار. نکته‌ی دوم، اخلاق بود که همیشه در رتبه‌ی اول قرار داشت. تمام استادان انگل‌شناس و دانشکده بهداشت که با آن‌ها آشنا شدم، اسوه‌های اخلاقی بودند و آقای دکتر ادریسیان نیز یکی از همان افراد انگشت‌شمار بودند.

دکتر غلامرضا مولوی در ادامه افزود: از ویژگی‌های بارز آقای دکتر ادریسیان، این بود که مطالعه و آموزش خود را برگرفته از مطالعات میدانی خود می‌دانستند. ایشان استاد مالاریولوژی بودند و مرجع مالاریولوژی در کشور ایران و منطقه محسوب می‌شوند. تمام یافته‌های ایشان با مسافرت‌های مستقیم و تحقیقاتی خودشان به مناطق آندمیک در مناطق جنوب و جنوب شرقی ایران بود. در واقع، نکته‌ای نبود که ایشان بخواهند به نقل قول از دیگران در مورد مالاریا مطرح کنند. این ویژگی که امروزه کمی کم‌رنگ شده، بسیار مهم است و ما باید از استاد خودمان تأثیر بگیریم و برای طرح‌های تحقیقاتی خود و آموزه‌هایی که می‌توان از سایت‌های بین‌المللی و جهانی گرفت، آن اخلاقی که نشان‌دهنده‌ی نیازسنجی مستقیم میدانی است را در نظر داشته باشیم.

همچنین دکتر مولوی گفت: خاطرم می‌آید که من دوست داشتم پایان‌نامه‌ی خود را روی مالاریا بگیرم موضوع را با ایشان مطرح کردم و ایشان با شناختی که از گذشته‌ی از من داشتند، گفتند که فقط یک شرط دارد و آن این است که شما می‌توانید شش ماه یا یک سال در بندرعباس و در روستاهای اطراف به تحقیق بپردازید. اگر این امکان را دارید، باشد، در غیر این صورت شما نمی‌توانید در تهران باشید و در مورد مالاریای ایران صحبت کنید. من به خاطر مشکلاتی که آن موقع بود، نتوانستم این شرط را بپذیرم. نکته‌ی دیگری که از دید من مهم بود، این بود که آقای دکتر ادریسیان بیست و چند سال پیش که بازنشسته شدند، تقریباً تا قبل از کرونا تمام روزها در دفتر خودشان حضور داشتند و به همه مشاوره آموزشی و تحقیقاتی می‌دادند. اما نکته‌ی بسیار مهم این بود که از زمانی که ایشان بازنشسته شدند، دیگر روپوش سفید نپوشیدند. این نشان از احترام ایشان به جایگاه علمی خود داشت. حضور فیزیکی ایشان در گروه کاملاً محرز بود و در جلسات کاملاً شرکت می‌کردند. ایشان از بنیانگذاران اولیه‌ی انجمن انگل‌شناسی ایران هستند و در انجمن انگل‌شناسی ایران هم کنگره‌های ملی و بین‌المللی زیادی را طی سالیان اخیر برگزار کردیم که تذکرات، پیشنهادها و صحبت‌هایی که استاد ادریسیان مطرح می‌کردند، همیشه کارگشا بود. من برای ایشان آرزوی طول عمر، سعادت و شادمانی از درگاه خداوند متعال دارم و امیدوارم سایه‌ی این اساتید محترم بر سر ما و نسل جوان‌تر مستدام باشد.

این مصاحبه به همت دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه و تنظیم شده است.