مقدمه:
تجربه کووید 19 نشان داد که برای رسیدن به ایمنی و مصونیت طبیعی، باید تلفات و مرگ و میر زیادی رخ بدهد تا بعد از چند سال به تدریج بیماری کاهش یابد ولی با واکسیناسیون وسیع می توان جلوی پیشرفت و گسترش بیماری را گرفت و سلامت جامعه را حفظ کرد. در حال حاضر تقریبا تمام واکسن های مورد استفاده در دو نوبت تزریق می شوند. تزریق یک نوبت از واکسن به تنهایی نمی تواند موجب ظهور همه اثر واکسن در پیشگیری از ابتلا یا بستری به دلیل کووید شود. در واقع علت تزریق نوبت دوم، تکمیل ایمنی نسبت به کووید ۱۹ و مصون سازی بیشتر است. اما سوال دیگری مطرح می شود این است که آیا تزریق دو نوبت نیز کافی است یا نیاز به تزریق مجدد در آینده وجود دارد؟
شواهد علمی در زمینه پاسخ به سوال:
از آنجایی که هنوز محققان نمی دانند که پس از واکسیناسیون کامل تا چه مدت ایمنی ایجاد شده باقی می ماند برخی معتقدند پس از انجام واکسینه کامل، شاید نیاز به تزریق یادآور باشد. هرچند این موضوع هنوز اثبات نشده است. در یک مطالعه تاثیر نوبت سوم در بهبود ایمنی ایجاد شده بررسی شد. این مطالعه به صورت مشاهده ای و بر روی افرادی که داروی سرکوب سیستم ایمنی پس از انجام عمل جراحی پیوند اعضا دریافت کرده بودند صورت گرفت. این افراد دو نوبت واکسن mRNA دریافت کرده بودند و نوبت سوم واکسن دریافتی نیز از نوع mRNA یا آدنو ویروس بود. نتایج نشان داد که تزریق نوبت سوم سبب بهبود پاسخ ایمنی شده است. در مطالعه دیگری که بر روی بیمارانی که پیوند عضو انجام داده و همگی آنها سه نوبت از واکسن فایزر را دریافت کرده بودند، نشان از  بهبود ایمنی پس از تزریق نوبت سوم داشت. از طرفی عامل دیگری که ممکن است منجر به نیاز به تزریق یادآوری شود، ظهور گونه های جهش یافته جدیدی از ویروس در آینده است که واکسن های کنونی بر آنها اثربخش نباشند و ضروری باشد نسل بعدی واکسن ها برای پوشش این جهش های جدید به افراد تزریق شود. البته خوشبختانه هنوز به این مرحله نرسیده ایم.
نتیجه گیری:
نتایج برخی مطالعات نشان داد که تزریق سه نوبت واکسن در برخی از بیماران نقص سیستم ایمنی ممکن است ایجاد حفاظت بیشتری کند چون در این افراد ممکن است پس از دو نوبت تزریق پاسخ ایمنی کافی ایجاد نشود. در عموم مردم نیز ممکن است تزریق نوبت سوم سبب بهبود پاسخ ایمنی شود ولی بطور کلی بررسی این امر نیاز به مطالعات بیشتری دارد و هنوز ضرورتی به استفاده از نوبت یادآور واکسن کووید بعد از تکمیل دوره واکسیناسیون نیست.

منابع:

 

 

Werbel WA, Boyarsky BJ, Ou NT, et al. Safety and immunogenicity of a third dose of SARS-CoV-2 vaccine in solid organ transplant recipients: A case series. Ann Inter Med 2021;June 15: https://doi.org/10.7326/L21-0282.
Kamar N, Abravanel F, Marion O, et al. Three doses of an mRNA Covid-19 vaccine in solid-organ transplant recipients. N Engl J Med 2021;June 23: DOI: 10.1056/NEJMc2108861.
https://www.cnbc.com/2021/04/15/pfizer-ceo-says-third-covid-vaccine-dose-likely-needed-within-12-months.htm