1-     سلام و روزتون بخیر. لطفا خودتان را معرفی کنید و در مورد تخصص و زمینه تحقیقاتی خودتون توضیح بفرمایید.

سلام. فائزه مقصود دانش آموخته رشته ایمنی شناسی پزشکی در مقطع دکترای تخصصی هستم و در حال حاضر به عنوان پژوهشگر در بخش ایمنی شناسی در گروه پاتوبیولوژی دانشکده بهداشت فعالیت می کنم. گروه پاتوبیولوژی شامل دو بخش میکرب شناسی و ایمنی شناسی است که در آن ها توجه ویژه ای به حوزه ی بیماری های واگیر می شود. انتخاب موضوع پایان نامه من تقریبا هم زمان با شروع پاندمی کرونا و در زمینه تولید آنتی بادی های مونوکلونال خنثی کننده ویروس SARS-CoV-2 بود. به محض شروع پاندمی کرونا و ظهور ویروس SARS-CoV-2 در ایران، در اسفند 1398 گروهی از اساتید بخش ایمنی شناسی از جمله دکتر فاضل شکری، دکتر امیر حسن زرنانی و دکتر محمدمهدی امیری به همراه دیگر اساتید متخصص در حوزه ایمنی شناسی و ویروس شناسی طی جلسات متعدد پروژه بزرگی را در راستای تشخیص، پیشگیری و درمان این بیماری طراحی کردند. من هم پس از مدت کوتاهی به عنوان همکار اصلی به این تیم ملحق شدم و مطالعات و پژوهش در زمینه تولید آنتی بادی های مونوکلونال خنثی کننده ویروس SARS-CoV-2  را در قالب پایان نامه دکتری آغاز کردم. خوشبختانه این بخش از پروژه موفق به دریافت اعتبار(گرنت) پژوهشی در چارچوب پروژه همکاری با دانشگاه استراسبورگ کشور فرانسه شد که با توجه به اینکه زیرساخت های ضروری برای تحقیق در مورد این ویروس از جمله آزمایشگاه های BSL3 در آن برهه زمانی در کشور وجود نداشت و یا در اختیار همه پژوهشگران نبود، کمک شایانی به پیشبرد پروژه کرد.

2-    لطفا درباره فعالیت های علمی خودتون توضیح بدید.

من قبل از شروع دوره دکتری، هم در مقطع کارشناسی ارشد و سپس سه سال همکاری پژوهشی، افتخار شاگردی اساتید بزرگی را داشتم، اما نقطه عطف فعالیت های علمی خودم را به صورت هدفمند مقطع دکتری میدانم. پایان نامه مقطع دکترای بنده تحت راهنمایی ارزشمند دکتر شکری و دکتر امیری و مشاوره ارزشمند دکتر زرنانی، دکتر جدی تهرانی از پژوهشگاه ابن سینا و دکتر کریستین موگ از دانشگاه استراسبورگ انجام شد. اگرچه تمرکز اصلی من بر تولید و ارزیابی ویژگی های ساختاری و عملکردی آنتی بادی های مونوکلونال ضد آنتی ژن RBD  ویروس SARS-CoV-2 با هدف خنثی سازی اتصال و ورود ویروس به سلول میزبان و استفاده درمانی از این آنتی بادی ها بود، اما در مطالعات موازی از جمله طراحی و ارزیابی کیت الایزای تشخیص آنتی بادی اختصاصی ضد نوکلئوکپسید ویروس نیز مشارکت داشتم. در فاز اولیه پروژه، به ارزیابی کینتیک آنتی بادی ها وتعیین نقشه اپی توپی آنتی ژن RBD و نوکلئوکپسید ویروس در نمونه های بیماران کووید-19 بهبود یافته و فوت شده پرداختیم که نتایج آن در ژورنال های Viral Immunology  و Pathogens and Disease منتشر شد. سپس موفق به تولید پنلی گسترده از آنتی بادی های مونوکلونال خنثی کننده واریانت های مختلف ویروس شدیم که قدرت خنثی کنندگی مساوی و در مواردی قوی تر از آنتی بادی های دارای مجوز مصرف اضطراری از FDA داشتند و نتایج بخشی از آنها در ژورنال Frontiers in Medicine منتشر شد. در ادامه، سه کلون از قویترین آنتی بادی های خنثی کننده تولید شده انتخاب شدند تا در قالب پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد به روش مهندسی ژنتیک به فرم کایمریک تبدیل شوند و برای کاربرد بالینی بهینه سازی شوند. به طور همزمان، پنلی از آنتی بادی های مونوکلونال ضد نوکلئوکپسید ویروس نیز تولید شد و در قالب پایان نامه مقطع  کارشناسی ارشد جهت طراحی و ارزیابی الایزا برای تشخیص آنتی ژن ویروس در نمونه های بزاق و سواب گلو به کار گرفته شد. همچنین، نتایج مطالعات تعیین نقشه اپی توپی و بررسی جنبه های مختلف آنتی ژن های RBD و نوکلئوکپسید به طور گسترده با دیگر مطالعات مقایسه و بحث شد و در قالب دو مقاله مروری در ژورنال معتبر Reviews in Medical Virology منتشر شد.

3-    لطفا در مورد دستاوردهای جهانی خودتون توضیح بدید.

در بهمن ماه 1402 در جلسه "انتخاب پایان نامه برتر دانشگاه جهت معرفی به رقابت مجمع جهانی سلامت" در رقابت با 22 پایان نامه از دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پرشکی تهران پایان نامه من موفق به کسب رتبه اول شد و به تایید معاون محترم آموزشی و معاون محترم تحقیقات و فناوری، آموزشی پردیس بین الملل و نیز نماینده تام الاختیار دانشگاه در پیمان گروه M8 رسید. پس از معرفی بنده به عنوان نماینده دانشگاه علوم پزشکی تهران به پیمان M8 در مجمع جهانی سلامت و ارسال مستندات مربوطه، در رقابت با بیش از 20 دانشگاه معتبر دنیا، خوشبختانه موفق به کسب رتبه سوم شدم. با توجه به اینکه پیمان M8 متشکل از 32 دانشگاه از سراسر دنیا از جمله دانشگاه های معتبری مثل مونترال، موناش، کیوتو، جان هاپکینز، کارولینسکا و ... است، این دستاورد بسیار ارزش آفرین است. همچنین، در دی ماه 1402 موفق به ارائه بخشی از نتایج استخراج شده  از پایان نامه در کورس ایمنی شناسی پیشرفته FIMSA که در کشور ژاپن برگزار شد، شدم.

4-    تاکنون پروژه هایی که انجام دادید چه کمکی به نظام بهداشتی و درمانی کشور کرده است.

نتایج پروژه های تحقیقاتی زمانی ارزش بالاتری دارند که در راستای پاسخ به یک سوال مهم در حیطه تخصصی خود باشند و یا در جهت نیازسنجی و پاسخ به یک نیاز مهم در نظام بهداشتی و درمانی کشور عمل کنند. پروژه بزرگی که با زحمات شبانه روزی تیم تحقیقاتی استاد شکری انجام شد متشکل از تولید کیت های الایزا برای تشخیص ویروس، تولید آنتی بادی های مونوکلونال و تبدیل آنها به فرم کایمریک در راستای به کارگیری برای درمان عفونت کووید-19 و تولید و ارزیابی واکسن نوترکیب ضد ویروس SARS-CoV-2 جهت پیشگیری از عفونت بود که همانطور که واضح است همگی با هدف کمک به نظام بهداشتی و درمانی کشور عزیزمان ایران به ویژه در آن مقطع زمانی حساس انجام شد. با این حال، چالشی که تمام گروه های تحقیقاتی که در زمینه مشابه فعالیت می کردند با آن مواجه شدند، ظهور واریانت های مختلف ویروس بود. به طوری که تقریبا تمام آنتی بادی های مونوکلونالی که مجوز مصرف اضطراری از FDA دریافت کرده بودند، با ظهور واریانت دلتا و به طور ویژه اومیکرون قدرت خنثی کنندگی خود را از دست دادند. آنتی بادی های خنثی کننده تولید شده در این پروژه هم از این مهم مستثنا نبودند و با اینکه قدرت خنثی کنندگی آنها در برابر واریانت دلتا نسبت به واریانت آلفا و ووهان حفظ شد، اما به دلیل موتاسیون های متعددی که در واریانت اومیکرون وجو دارد، قدرت خنثی کنندگی به شدت کاهش یافت.

5-    در مورد برنامه های آینده خودتون در زمینه های علمی و تحقیقاتی توضیح بدید.

اگرچه واکسن و آنتی بادی های حاصل از پروژه انجام شده با کاهش قدرت خنثی کنندگی در برابر واریانت اومیکرون مواجه شدند، اما دید وسیع تر و عمیقتری را به ما داد. بنابراین، اهداف اصلی این پروژه همچنان توسط مجریان محترم دنبال می شود، به طوری که در شهریور ماه 1402 موفق به طراحی و تصویب پروژه گسترده ای جهت تولید و ارزیابی واکسن و آنتی بادی های مونوکلونال علیه SARS-CoV-2 با استفاده از نواحی حفاظت شده آنتی ژن اسپایک شدیم که هم اکنون در بخش ایمنی شناسی در حال اجرا است و در حال حاضر فعالیت اصلی پژوهشی بنده نیز بر این پروژه متمرکز است. همچنین، چند پروژه تحقیقاتی دیگر را نیز با هدف ارتقای سیستم سلامت و پاسخگویی به نیازهای نظام درمان کشور دنبال می کنم.

6-    با توجه به این دستاوردها و موقعیت های شغلی مناسبی که احتمالا در خارج از کشور برای شما وجود دارد چرا تصمیم گرفتید در کشور خود بمانید؟

6-    در آخر اگر نکته ای مورد نظرتون هست بفرمایید.

امیدوارم توضیحاتی که ارائه شد برای دانشجویان جوان و پر انگیزه تحصیلات تکمیلی امیدآفرین  باشد و مشوق فعالیتهای علمی افزون تر آنها باشد. همچنین ضمن تشکر ویژه از دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشکده بهداشت، امید دارم با حمایت های بیش از پیش مسئولین در وزارت محترم بهداشت و به ویژه دانشگاه علوم پزشکی تهران شاهد دستاوردها و پیشرفت های بیشتری در نظام بهداشت و درمان کشور باشیم. انجام پژوهشهای عمیق و دنباله دار پایه و کاربردی نیازمند دسترسی به زیرساخت ها و تکنولوژی های نوین و همچنین سرمایه گذاری مناسب در دانشگاهها و به ویژه دانشگاههای بزرگ و مادر است. متاسفانه در حال حاضر بودجه پژوهشی کافی نیست و  زیرساخت ها و امکانات موجود بسیار قدیمی و فرسوده است و نیازمند نوسازی است. امیدوارم مسئولین محترم وزارت بهداشت و دانشگاه گام های مثبتی در این خصوص بردارند. در آخر وظیفه خود می دانم از زحمات بی دریغ و حمایت های همه جانبه استاد گرانقدرم پروفسور شکری کمال تشکر را داشته باشم چرا که اگر راهنمایی ها و حمایت های ایشان و تیم ارزشمندشان نبود، این مهم به سرانجام نمی رسید. ضمن آرزوی سلامتی و سربلندی برای اساتید ارجمندم، خصوصا دکتر شکری، دکتر زرنانی و دکتر امیری آرزو دارم  نظام بهداشت و درمان کشور به طور شایسته قدردان و حامی این سرمایه های گرانبها باشد.

متشکرم .

مصاحبه کننده: انسیه ماسوریان

مقالات چاپ شده دکتر فائزه مقصود:

1

              Ahmad Ghorbani, Faezeh Maghsood, Hamidreza Yadegari, Tannaz Bahadori, Amir-Hassan Zarnani, Seyed Alireza Razavi, Mahmood Jeddi-Tehrani, Mohammad Mehdi Amiri, Fazel Shokri. Novel neutralizing mouse-human chimeric monoclonal antibodies against the SARS-CoV-2 receptor binding domain, Journal of Medical Microbiology, 2023 Jun;72(6). doi: 10.1099/jmm.0.001728. PMID: 37387700.

2

            Hamidreza Yadegari, Mehdi Mohammadi, Faezeh Maghsood, Ahmad Ghorbani, Tannaz Bahadori, Forough Golsaz-Shirazi, Amir-Hassan Zarnani, Vahid Salimi, Mahmood Jeddi-Tehrani, Mohammad Mehdi Amiri, Fazel Shokri. Diagnostic performance of a novel antigen-capture ELISA for the detection of SARS-CoV-2, Analytical Biochemistry, 2023 Apr 1;666:115079. doi: 10.1016/j.ab.2023.115079. Epub 2023 Feb 7. PMID: 36754135; PMCID: PMC9902293.

3

            Faezeh Maghsood, Ahmad Ghorbani, Hamidreza Yadegari, Forough Golsaz-Shirazi, Mohammad Mehdi Amiri, Fazel Shokri. SARS-CoV-2 nucleocapsid: Biological functions and implication for disease diagnosis and vaccine design, Reviews in Medical Virology, 2023;33(3):e24312023.

4

           Faezeh Maghsood, Mohammad Mehdi Amiri, Amir-Hassan Zarnani, Vahid Salimi, Gholam Ali Kardar, Jalal Khoshnoodi, Maryam Mobini, Hengameh Ahmadi Zare, Abbas Ghaderi, Mahmood Jeddi Tehrani, Sylvie Schmidt, Géraldine Laumond, Christiane Moog,  Fazel Shokri. Epitope mapping of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 neutralizing receptor binding domain-specific monoclonal antibodies, Frontiers in Medicine, 2022,9:973036. doi: 10.3389/fmed.2022.973036.

5

              Somayeh           Ghotloo* , Faezeh         Maghsood* , Forough         Golsaz Shirazi , Mohammad Mehdi Amiri , Christiane Moog , Fazel Shokri. Epitope mapping of neutralising anti-SARS-CoV-2 monoclonal antibodies: Implications for immunotherapy and vaccine design, Reviews in Medical Virology, 2022, Sep;32(5):e2347. doi: 10.1002/rmv.2347. Epub 2022 Apr 8. PMID: 35394093; PMCID: PMC9111153, (* Co-First author).

6

         Faezeh Maghsood, Mohammad-Reza Shokri, Mahmoud Jeddi- Tehrani,Monireh Torabi Rahvar, Vahid Salimi, Gholam Ali Kardar, Amir Hassan Zarnani, Mohammad Mehdi Amiri, Fazel Shokri. Identification of immunodominant epitopes on nucleocapsid and spike proteins of the SARS-CoV-2 in Iranian COVID-19 patients, Pathogens and disease, 2022, Feb 9;80(1):ftac001. doi: 10.1093/femspd/ftac001. PMID: 34994386; PMCID: PMC8755367.

7

          Faezeh Maghsood, Danesh Hassani, Vahid Salimi, Gholam Ali Kardar, Jalal Khoshnoodi, Abbas Ghaderi, Seyyed Reza Raeeskarami, Abdorrahman Rostamian, Monireh Sadat Seyyedsalehi, Raoufeh Ahmadi Fesharaki, Mahmood Jeddi-Tehrani, Amir-Hassan Zarnani, Mohammad Mehdi Amiri, Fazel Shokri, Differential antibody response to SARS- CoV2 antigens in recovered and deceased Iranian COVID-19 patients, Viral Immunology, 2021, Dec;34(10):708-713. doi:10.1089/vim.2021.0061. Epub 2021 Sep 17. PMID: 34534012.