موزه حشره شناسی 

کلکسیونی با بیش از 100 هزار نمونه حشره در خدمت جامعه پزشکی و همکاری با نهادهای علمی




 

بندپایان گروه بسیار بزرگی از موجودات  را تشکیل می دهند که  بسیاری از آن ها مفید هستند اما تعدادی از آن ها ناقل و برخی نیزعامل بیماری های انسانی هستند.

موزه ها و کلکسیون ها مکانی برای نگهداری انواع موجودات اعم از بندپایان وحشرات می باشند که به منظور دسترسی سریع محققین در سطح یکشوری یا بین المللی  به جمع آوری و تعیین هویت گونه های مختلف می پردازند. ییییموزه حشره شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران ، یکی از بزرگترین موزه های منطقهدر این زمینه می باشد. ییییاز . در این موزه بیش از 100 هزار نمونه از حشرات مختلف که اغلب آن ها دارای اهمیت پزشکی، دامپزشکی یا پزشکی قانونی هستند نگهداری می شود.

با توجه به قرار داشتن ایران در منطقه زیستی پالئارکتیک، و نیز نفوذ مناطق زیستی افروتروپیکال از جنوب و اورینتال از شرق، حشرات و به تبع آن حشرات مهم از نظر پزشکی در ایران از تنوع بسیار خوبی برخوردار است. این امر موجب گردیده که بیماری های ناقل زاد نیزدر ایران شیوع یینسبتا بالایی داشته باشند. برخی از مهمترین این بیماری ها عبارتند از  مالاریا، انواع لیشمانیا (سالک)، تب دانگ، یییتب های خونریزی دهنده مانند تب کنگو- کریمه،آلودگی به لارو مگس های مولد میاز( میازیس )، عقرب گزیدگی، برخی بیماری های گوارشی و غیره.

هم چنین یبرخی از حشرات که باعث آزار و اذیت فراوان برای یافراد می شوند نیز در ایران وجود دارند مانند آلودگی به شپشی و ساس.   برخی دیگریاز آفات شهری و خانگی نیز موجب سلب آسایش و آسودگی مردم می شوند مانن سوسری ها ( سوسک های حمام ) ، مورچه های نیش زن، انواع سوسک های تاول زا و غیره.

با تفکیک رشته حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین از دیگر رشته های زیست شناسی و حشره شناسی عمومی و معرفی آن به عنوان یگروهی  مستقل در دانشکده بهداشت،  این حوزه مورد توجه فراوان محققان مختلف به این شاخه بسیار مهم از علوم بهداشتی ، در کشور قرار گرفت.

 تلاش برای شناسایی حشرات بومی 

موزه حشره‌شناسی پزشکی گروه حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین دانشکده بهداشت دانشگاه علوم ﭘزشکی تهران بیش از نیم قرن قدمت دارد. این موزه یبه عنوان تنها موزه جامع حشره‌شناسی پزشکی در کشور مورد توجه می باشد و یاز بدو تاسیس در این دانشکده در خدمت آموزش دانشجویان ، علاقه‌مندان  و شرکت کنندگان  در دوره‌های آموزشی مختلف بوده است.

ییاز مهمترین این دوره‌ها، می توان به دوره بین‌المللی مالاریا شناسی اشاره نمود.

 در این موزه کلکسیونی از مراحل بالغ و نابالغ حشرات و بندپایان وجود دارد که برخی از آن ها دارای اهمیت پزشکی نبوده و برخی نیز از نظر ﭘزشکی  دارای اهمییت زیادی هستند.

این کلکسیون‌ها شامل خانواده‌های متعددی از راسته‌های دوبالان (Diptera)، بال غشاییان (Hymenoptera)، سخت بالپوشان (Coleoptera)، آنوپلورا (Anoplura)، مالوفاگا (Mallophaga)، سیفوناپترا (Siphonaptera)، بال‌پولکداران (Lepidoptera)، چوبک مانندها (Phasmoptera)، جوربالان (Homoptera)، ناجوربالان (Hemiptera)  و غیره است.

نمونه حشرات جمع‌آوری شده در موزه حشره‌شناشی پزشکی، گروه حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران

نمونه حشرات جمع‌آوری شده در موزه حشره‌شناسی پزشکی، گروه حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران

از سایر بندپایان نیز گونه‌های متعددی از کنه‌های سخت و نرم، مایت‌ها، عقرب‌ها و عنکبوت‌ها در این موزه موجود است.

در مجموع تعداد نمونه‌های بالغ حدود 67 هزار و 831 و تعداد نمونه‌های لام یا نابالغ در حدود 37 هزار عدد است که در بین این تعداد نمونه‌هایی با قدمت بیش از 50 سال نیز وجود دارد. اکثرا این نمونه‌ها از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری شده‌اند.

در این موزه نمونه‌هایی از کشورهای مختلف همچون چین، استرالیا، هندوستان و آمریکا نیز مشاهده می‌شود.
 

نمونه های جمع‌آوری شده از کشور آلمان 

نمونه های جمع‌آوری شده از کشور چین

نمونه های جمع‌آوری شده از کشور استرالیا


موزه حشره‌شناسی پزشکی رکن اساسی کلاس‌های عملی مرتبط با بحث حشره‌شناسی پزشکی است. درس‌هایی که واحدهای عملی آن ها با نمونه‌های موزه حمایت می‌شوند شامل اغلب دروس رشته حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین است که در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی ارائه می‌شود.

نمونه مورچه‌های جمع‌آوری شده در موزه حشره‌شناسی
 

نمونه سنجاقک در  موزه حشره شناسی پزشکی
 

علاوه بر آن ، این موزه برای دروس مرتبط در سایر گروه‌های آموزشی دانشکده بهداشت، دانشجویان انگل‌شناسی پزشکی ، دانشجویان دکترای حرفه‌ای دانشکده پزشکی و داروسازی و نیز دوره‌های بین‌الملل دانشگاه خدمات آموزشی و پژوهشی  ارائه می‌دهد.

این موزه پذیرای دانشجویانی است که بطور روزانه به آن مراجعه می‌کنند تا شناسایی و سیستماتیک حشرات و بندپایان را خارج از برنامه کلاسی تمرین کنند. هم چنین بسیاری از دانشجویان در جهت انجام کارهای تحقیقاتی پایان‌نامه خود از فضا و امکانات موزه استفاده می‌کنند.

 موزه حشره‌شناسی پزشکی دانشکده بهداشت ، همه ساله میزبان دانشجویانی از سایر دانشگاه‌های سراسر کشور   هم چنین دانش‌آموزان دبیرستان‌های مختلف  است.

موزه حشره‌شناسی پزشکی گروه حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران آمادگی خود را برای حمایت واحدهای عملی دروس مرتبط اعلام می‌کند.

نمونه عقرب صیدشده توسط دانشجویان در دوره کارآموزی که به موزه تحویل داده شده است.

این موزه جعبه‌های کلکسیون بالغ و نابالغ حاوی تمامی نمونه‌های مورد نیاز برای این دروس در مقاطع مختلف دانشگاهی را در اختیار دارد که آماده واگذاری به مراکز درخواست دهنده است.