تاریخچه و وظایف آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه ایران

آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه ایران یکی از مراکز تخصصی وزارت بهداشت است که نقش حیاتی در شناسایی، کنترل و پیشگیری از شیوع بیماری‌های ویروسی سرخک و سرخجه ایفا می‌کند. این مرکز بخشی از برنامه جهانی ریشه‌کنی سرخک و کنترل سرخجه است که تحت نظارت سازمان جهانی بهداشت (WHO) انجام می‌شود.

تاریخچه آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه ایران

فعالیت آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه ایران به دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ شمسی بازمی‌گردد، زمانی که کشور با افزایش موارد ابتلا به سرخک مواجه بود و تلاش‌های گسترده‌ای برای کنترل این بیماری در سطح ملی آغاز شد.
در سال ۱۳۸۳، ایران کمپین ملی واکسیناسیون سرخک و سرخجه (MMR) را اجرا کرد که نقطه عطفی در کاهش موارد این بیماری‌ها بود. در همین راستا، آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه برای انجام نظارت دقیق‌تر بر موارد ابتلا و حمایت از برنامه‌های واکسیناسیون تأسیس شد.

این آزمایشگاه با حمایت سازمان جهانی بهداشت تجهیز شده و به عنوان یکی از اعضای شبکه جهانی نظارت بر سرخک و سرخجه (LabNet) فعالیت می‌کند.

وظایف اصلی آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه ایران

1. شناسایی موارد بیماری:

   • این آزمایشگاه با استفاده از روش‌های سرولوژیک (مانند ELISA) و مولکولی (مانند RT-PCR)، وجود آنتی‌بادی‌های IgM و IgG و RNA ویروس سرخک و سرخجه را در نمونه‌های بیماران بررسی می‌کند.
   • نتایج این آزمایش‌ها به شناسایی موارد تأییدشده بیماری و تمایز آن‌ها از سایر بیماری‌های تب‌دار کمک می‌کند.

2. ردیابی ژنتیکی ویروس‌ها:

   • آزمایشگاه با استفاده از روش‌های پیشرفته مانند تعیین توالی ژنوم، سویه‌های مختلف ویروس‌های سرخک و سرخجه را شناسایی کرده و الگوهای انتقال آن‌ها را بررسی می‌کند. این اطلاعات برای مدیریت شیوع بیماری و پیشگیری از اپیدمی‌ها اهمیت بالایی دارد.

3. نظارت بر اثربخشی واکسن:

   • یکی از وظایف اصلی این مرکز، پایش سطح ایمنی جامعه در برابر سرخک و سرخجه از طریق بررسی آنتی‌بادی‌ها در افراد واکسینه‌شده است. این اطلاعات برای ارزیابی اثربخشی واکسن و شناسایی شکاف‌های ایمنی در جمعیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

4. نظارت بر حذف بیماری:

   • آزمایشگاه نقش کلیدی در تأیید وضعیت "حذف سرخک و سرخجه" در ایران دارد. این شامل بررسی نمونه‌های مشکوک، تأیید موارد آزمایشگاهی و همکاری با مراکز اپیدمیولوژی برای ردیابی شیوع بیماری است.

5. پشتیبانی از برنامه‌های واکسیناسیون:

   • این آزمایشگاه با ارائه داده‌های دقیق و قابل اعتماد به برنامه‌های واکسیناسیون ملی کمک می‌کند. اطلاعات به‌دست‌آمده از آزمایشگاه برای شناسایی مناطق با پوشش واکسیناسیون پایین و برنامه‌ریزی کمپین‌های واکسیناسیون هدفمند استفاده می‌شود.

6. تحقیق و آموزش:

   • انجام تحقیقات علمی در زمینه اپیدمیولوژی و ویروس‌شناسی سرخک و سرخجه.
   • آموزش نیروی انسانی متخصص برای مدیریت بیماری‌های واگیر در سطوح ملی و منطقه‌ای.

دستاوردها و نقش در سلامت عمومی

• اجرای مؤثر برنامه‌های نظارت و کنترل باعث کاهش قابل‌توجه موارد سرخک و سرخجه در ایران شده است.
• آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه توانسته است نقش مهمی در تأیید وضعیت حذف سرخک در ایران و حفظ این موفقیت ایفا کند.
• اطلاعات حاصل از این مرکز به تدوین سیاست‌های بهداشتی ملی و همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه ریشه‌کنی سرخک و کنترل سرخجه کمک کرده است.

چالش‌ها و فرصت‌ها

• چالش‌ها:
  • نیاز به به‌روزرسانی مداوم تجهیزات و روش‌ها.
  • دشواری در نظارت بر جمعیت‌های مهاجر یا مناطق دورافتاده با پوشش پایین واکسیناسیون.
• فرصت‌ها:
  • گسترش همکاری‌های بین‌المللی با مراکز تحقیقاتی و شبکه‌های نظارت جهانی.
  • استفاده از فناوری‌های جدید مانند توالی‌یابی نسل جدید (NGS) برای تحلیل دقیق‌تر سویه‌ها.

آزمایشگاه ملی سرخک و سرخجه ایران به عنوان یک مرکز علمی و عملیاتی، با فعالیت‌های گسترده خود در پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها، از ارکان اصلی سلامت عمومی در کشور محسوب می‌شود. اگر مایل به توضیحات بیشتری درباره بخش‌ها یا روش‌های کاری آزمایشگاه هستید، اطلاع دهید! ����